LİMAN İŞLETMECİLİGİNDE MEVCUT DURUM

LİMAN İŞLETMECİLİGİNDE MEVCUT DURUM

1-Dünya limanlarında trafik açısından mevcut durum:

Türk lim ‘in  2008 yılında hazırlatmış olduğu araştırmaya göre,Dünya deniz ticaretinin her geçen yıl artmasına paralel olarak limanlarda elleçlenen yüklerde önemli oranlarda artış olduğu gözlemlenmiştir. 2005 yılında dünya limanlarında yüklenen yük miktarı  ,bir önceki yıla göre %3.8 artış  göstererek 7.11 milyar ton olarak gerçekleşmiştir.

Yüklenen yüklerin bölgesel olarak dağılımı,

1. Asya limanları  %38.8
2. Amerika          %22.1
3. Avrupa           %21.8
4. Avusturalya    %8.8
5. Afrika            %8.5

Şeklinde belirtilmiştir.

Yine 2005 yılında Yüklenen yük cinslerine göre dağılımına bakıldığında;

1. Kuru yük       %65.9
2. Sıvı dökme    %34.1

Olduğu görülmektedir.

4.69 milyar ton olarak elleçlenen kuru dökme yüklerin  %36.2 sini beş temel kuru yükü (demir cevheri,kömür,hububat,alüminyum boksit ve fosfat), % 43.5 ni konteyner içinde taşınan kuru yükü,%20.3 nü de diğer dökme yükler teşkil etmektedir,

Sıvı yüklerin % 76.7 sini ham petrol geriye kalan %23.3 nüde diğer dökme sıvı yükler teşkil etmektedir.

Farklı kıtalar da yer alan ,deniz ticaretinin en yoğun olduğu bölgelerde konuşlanan, yük elleçleme hacimlerine göre her yıl artış gösteren  dünyanın en önemli limanları;

1. Şangay                    Çin                          537.0 milyon ton /yıl
2. Singapur                  Singapur                  448.2    “
3. Roterdam                 Hollanda                  378.2    “
4. Nigbo                      Çin                           309.0
5. Guangzhaou             Çin                           302.0
6. Tianjin                     Çin                            258.0
7. Hong kong                Çin                           238.0
8. Qingdao                   Çin                           224.0
9. Nagoya                    Japonya                     208.0
10. Dalian                       Çin                           200.0
11. Antverpen                 Belçika                     167.4
12. Hamburg                   Almanya                   134.8

Olarak sayabiliriz.

Dünyada konteyner trafiği 2005 yılı trafiğine göre %10 artış kayıt ederek 417 milyon TEU olarak gerçekleşmiştir.

1995 -2006 yılları arasında yıllık ortalama artış miktarı  % 11 dir.

Dünya konteyner trafiğinin %49.2 si 20 konteyner terminalinde elleçlenmektedir.bu limanların 7 si çin de  3 adedi  ABD de diğerleri ise Singapur,Güney kore,Tayvan Hollanda,BAE,Almanya,Belçika Malezya ve Taylan dır.Bu limanlarda toplam 186 milyon TEU/yıl konteyner elleçlenmektedir.

Ülkemizde özel ve kamu kuruluşlarınca işletilen ve 500 GT üzeri uluslar arası ticarete açık olan 165 liman ve iskele bulunmaktadır.

Bu limanların teorik kapasitesi  350 milyon ton/Yıl dır.bunların 91 milyon tonu genel yük,128 milyon ton/yıl ı dökme yük,122 milyon ton /yıl ı sıvı dökme yük ve 4.6 Milyon TEU/yıl konteyner olarak hesaplanmıştır.teorik kapasiteye karşılık 2007 yılı sonu itibarı ile limanlarımızda 286.3 milyon ton yük eleçlenmiştir.bu yüklere konteyner ve sıvı yükler dahildir. Sadece konteyner trafiği 2007 yılı için 4.558 227 TEU ,2008 eylül sonu itibarı ile ise 3.821.808 TEU dur.

Netice olarak Türkiye limanları  %81 elleçleme kapasitesine ulaşmıştır.

2-küresel liman işletmeciliği açısından limanların durumu

1990 lı yılların başlarından itibaren birkaç liman işletmecisi ve dünyanın sayılı taşıyıcı fırmaları,terminallerin kontrolünü ellerinde tutmak için birleşme yoluna gittiler.Bu küreselleşme eğilimi liman yönetiminde stratajik açıdan önemli sonuçlar doğurdu.bugün için birçok denizcilik acentası veya taşıyıcısı bağımsız konteyner terminallerini opera etmektedir.

Günümüzde küresel taşıyıcılar rekabetçi konumlarını korumak için ya kendi terminallerine sahip oluyorlar veya uzun vadeli terminal kontratları yaparak bir nevi liman trafiğini ellerinde tutmaya devam etmektedirler.

Dünyada en büyük küresel ilk 10 terminal işleticisi olarak,

1-Hutchison port holdıng  (HTP)          Çin- Hong Kong   kuruluşu  44 terminal   52 m TEU

2-APM terminal                                     Danimarka                           47 terminal   43 m TEU

3-PSA  internasyonel                             Singapur                               24 terminal   40.m TEU

4-CMH                                                  Çin-Hong Kong                    12 terminal    25.m TEU

5-P&O                                                    İngiltere                                30 terminal    24 m.TEU

6-COSCO Pasific                                   Hong Kong                           20 terminal    15 m TEU

7-Dubai Ports World                              BAE                                      14 terminal    13m.TEU

8-Eurogate/Eurokai Grup                       Almanya                                12 terminal   12.m TEU

9-Evergrain Marin corp.                         Tayvan                                   13 terminal   9.0m TEU

10-msc                                                    İsviçre                                     13 terminal   7.8m TEU

Bunlardan birinci sırada yerleşik Hutchınson İzmir limanını ,Üçüncü sırada yer alan PSA Mersin limanları ortağı ,MSC ise ambarlı marport ortağı olarak faliyetlerini sürdürmektedirler.

3-Liman Yönetimindeki Değişimler

1990 yılların başından itibaren bugüne kadar ülkemizi de kapsayacak şekilde önemli değişiklikler yaşandı.1991 yılında Dünyanın en büyük 98 limanının %42 sektörü tarafından yönetilirken 2004 yılında bu oran % 32 ye inmiştir.Liman sahipliği açısından  1991 yılında Kamu %60 sahipken 2004 yılında bu oran %26 ya düşmüştür.

Özel sektör  yatırımları  Afrika dışında Konteyner terminal yatırımlarında görülmektedir.

1990-2005 yılları arasında dünyada 240 adet özel sektör katılımı ile liman yapımı gerçekleştirilmiştir.bunların %47 oranı Doğu Asya ve pasifiktedir.

Ülkemizde en önemli konteyner limanı olarak ambarlı limanından bahsedebiliriz.